قانون با شناسایی حق مالکیت برای افراد به آن‌ها این اجازه را داده است تا از اموال و وسایل خود استفاده کنند.

قانون با شناسایی حق مالکیت برای افراد به آن‌ها این اجازه را داده است تا از اموال و وسایل خود استفاده کنند و از آن برای منافع خود استفاده کنند در این میان افرادی هستند که به واسطه شرایط قانونی و یا حتی غیر قانونی اقدام به استفاده از اموال دیگری می‌کنند مثل وقتی که کسی خانه اش را به دیگری اجاره می‌دهد تا از آن استفاده کند، اما گاهی نیز پیش می‌آید که کسی خانه دیگری را بدون اجازه او تصرف می‌کند که هر کدام از این موارد عناوین حقوقی مخصوص به خود را دارد از جمله این موارد دعوی تخلیه ید، خلع ید و تصرف عدوانی حقوقی و تصرف عدوانی کیفری است.

دعوی تخلیه ید چیست؟

وقتی که قرارداد اجاره بین موجر و مستاجر به پایان می‌رسد، مستاجر تنها در صورتی می‌تواند همچنان به استفاده خود از مال اجاره‌ای ادامه دهد که قرارداد اجاره بین او و موجر تمدید شود. حال اگر مستاجر بدون تمدید قرارداد اجاره باز هم به استفاده از مال اجاره‌ای ادامه دهد، این تصرف غیرقانونی است و موجر می‌تواند قانونا از او بخواهد که اقدام به تخلیه مال اجاره‌ای کند. به این دعوی، دعوی تخلیه ید گفته می‌شود که با ارائه دادخواست تخلیه به شورای حل اختلاف، مطرح می‌شود.

تفاوت تخلیه ید و خلع ید

یکی از مواردی که بسیار شبیه دعوی تخلیه ید است و اغلب افراد در آن دچار اشتباه می‌شوند، دعوی خلع ید است، اما باید توجه داشته که دعوی تخلیه ید و خلع ید با هم از چند جهت تفاوت دارند. تفاوت تخلیه ید و خلع ید از قرار زیر است:

۱- اولین فرق دعوی تخلیه ید و خلع ید در این است که در خلع ید مبنای اصلی دعوی تصرف غاصبانه است یعنی کسی که مال را تصرف کرده و موجب اقامه دعوی از سمت مالک شده است، به صورت غیرقانونی اقدام به این کار کرده است، اما در دعوی تخلیه ید مبنای تصرف متصرف، قرارداد است مثلا قرارداد اجاره که زمان آن خاتمه یافته است، ولی تخلیه صورت نگرفته است.

۲- دومین تفاوت تخلیه ید و خلع ید در این است که دعوی تخلیه ید جز دعاوی غیرمالی است و هزینه دادرسی آن هم با توجه به دعاوی غیر مالی مشخص می‌شود و دعوی خلع ید جز دعاوی مالی است و هزینه دادرسی آن هم بر اساس دعاوی مالی محاسبه می‌شود.

۳- سومین فرق تخلیه ید و خلع ید در مرجع رسیدگی کننده به هر کدام از این دو دعوی است. دعوی تخلیه ید منحصرا در شورا‌های حل اختلاف مطرح می‌شود و از موارد صدور رای در شورای حل اختلاف است، اما خلع ید در مراجع حقوقی مطرح می‌شود.